MART AYI KADIN GAZETECİLERE YÖNELİK HAK İHLALLERİ RAPORU

Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği (MKG) olarak, Mart 2025 döneminde kadın gazetecilere yönelik hak ihlallerini kayıt altına aldığımız raporu kamuoyunun dikkatine sunuyoruz. Derneğimizin açık kaynaklardan, medya kuruluşlarından ve sahadan derlediği bilgilere göre; Mart ayında en az 54 ayrı ihlal yaşandı. Gerçek rakamların bu sayıların çok daha üzerinde olabileceğini özellikle vurguluyoruz.

Gazeteciler, yalnızca haber takibi yaptıkları için fiziksel saldırıya uğramakta, gözaltına alınmakta, tutuklanmakta ve sistematik olarak dijital linç kampanyalarının hedefi hâline getirilmektedir. 2025 yılının Mart ayında bu ihlaller, özellikle iki kritik gelişmenin ardından yoğunlaşmıştır: 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla düzenlenen eylemler ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik gerçekleştirilen operasyonlarda İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da aralarında bulunduğu çok sayıda kişinin gözaltına alınmasını takip eden protestolar. Bu dönem boyunca sokakta haber takibi yapan gazetecilere yönelik polis saldırısı yaşanmış, meslektaşlarımız mesleki kimlikleri bilinmesine rağmen darp edilmiş, hedef alınmış, fiziksel şiddete maruz kalmış ve ekipmanlarına zarar verilmiştir. Ayrıca dijital mecralarda cinsiyetçi saldırılarla hedef gösterilen gazeteciler, yalnızca kamuoyunu bilgilendirme görevlerini yerine getirdikleri için sistematik bir sindirme politikasıyla karşı karşıya bırakılmıştır.

Mart ayı boyunca altı gazeteci saldırıya uğrarken, beş gazeteci gözaltına alınmış, biri tutuklanmış ve üç gazetecinin evine baskın düzenlenmiştir. Dokuz kadın gazeteci kötü muameleye maruz bırakılmış; altı gazeteci ise haber takibi sırasında engellenmiştir. Bu tablo, kadın gazetecilerin sahada maruz kaldığı tehditlerin çeşitliliğini ve yaygınlığını açıkça ortaya koymaktadır. Fiziksel şiddetin yanı sıra yargı mekanizmaları da kadın gazeteciler üzerinde baskı kurmanın bir başka aracı hâline gelmiştir. Haber içerikleri ve sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek birçok kadın gazeteci hakkında soruşturmalar açılmakta, davalar başlatılmakta ve adli kontrol uygulamaları ile hareket alanları daraltılmaktadır. Mart ayında üç gazeteci hakkında soruşturma başlatılmış, üç gazeteci hakkında yeni davalar açılmış, yedi gazetecinin ise yargılanmasına devam edilmiştir. Bu yargı süreçlerinin çoğu, belirsiz ve yoruma açık suçlamalar üzerinden yürütülmektedir ve gazeteciliğin meşru sınırlarını ihlal etmektedir.

Gazetecilerin karşılaştığı hak ihlalleri yalnızca fiziksel ya da hukuki alanlarla sınırlı kalmamaktadır. Dijital mecralarda da ciddi bir sansür ve engelleme politikası devrededir. Mart ayı içinde bir internet sitesi kapatılmış, altı dijital medya platformuna erişim engeli getirilmiştir. Bu erişim engelleri arasında Mezopotamya Ajansı’nın Instagram hesabı, Bianet’in X (Twitter) hesabı ve gazeteci Zeynep Ceren Kuray’ın kişisel hesabı da yer almaktadır. Özellikle kamusal bilgiye ulaşmanın en hızlı ve yaygın yollarından biri hâline gelen dijital medya hesaplarının hedef alınması, yalnızca gazetecilerin değil, halkın haber alma hakkının da doğrudan ihlali anlamına gelmektedir.Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği olarak gazetecilere yönelik baskıların, tehditlerin ve ihlallerin münferit olaylar olmaktan çıkarak sistematik ve süreklilik arz eden bir devlet politikası hâline geldiğini gözlemliyoruz. Gazetecilik mesleği, özellikle kadınlar açısından her geçen gün daha da tehlikeli bir alana dönüşmektedir. Mesleğini sürdürdüğü için hedef alınan, cezalandırılan, susturulmaya çalışılan tüm gazetecilerin yanında olduğumuzu ve bu ihlaller karşısında sessiz kalmayacağımızı bir kez daha vurguluyoruz.

Bugün hâlâ cezaevlerinde tutuklu bulunan on kadın gazeteciyle dayanışma içinde olduğumuzu kamuoyunun dikkatine sunuyor, tüm meslektaşlarımızın derhâl serbest bırakılmasını talep ediyoruz. Gazetecilik suç değildir. Kadın gazeteciler susmayacak, gerçeklerin izini sürmeye devam edecek. Bu mücadele sadece basın özgürlüğü için değil, halkın doğru bilgiye ulaşma hakkı için de yürütülmektedir.

Her kesime yönelik şu çağrılarda bulunuyoruz;

*Basın ve ifade özgürlüğü temel bir insan hakkıdır; korunmalı ve genişletilmelidir.

*Kadın gazetecilerin maruz kaldığı cinsiyet temelli baskılar ve tehditler derhâl soruşturulmalı ve cezasızlık politikalarına son verilmelidir.

*Dijital sansür uygulamalarından vazgeçilmeli, erişim engelleri kaldırılmalıdır.

1) GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

2) GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

3) GAZETECİNİN EKONOMİK/SOSYAL HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER

4) İNTERNET-DİJİTAL MEDYA MECRALARINA YÖNELİK ERİŞİM ENGELİ

1) GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

09 Mart 2025 Bianet muhabiri Evrim Deniz, Diyarbakır’da düzenlenen 8 Mart Kadınlar Günü mitinginde, üzerinde LGBT ile ilgili bir dövizin fotoğrafını çektiği için dijital medyada cinsiyetçi söylem ve tehditlere maruz kaldı. Yakın bir zamanda attığı bir tweet yüzünden tutuklanan Dr. Cenap Ekinci’nin meslektaşımızın ismini ve çalıştığı kurumu attığı tweetle paylaşarak hedef gösterdi.

9 Mart 2025 21 Ocak’ta gözaltına alınarak Marmara Kapalı Kadın Hapishanesine gönderilen Gazeteci Züleyha Müldür, Gebze Kadın Kapalı Hapishanesi’ne sürgün edildi.

18 Mart 2025 Antalya Büyükşehir Belediyesi Gençlik Meclisi’nin Eski Başkanı O.Ş.K’nin 3 kadını istismar ve darp ettiği iddialarıyla açılan davayı haberleştiren Gazete Duvar muhabiri Ceren Deniz tehdit edildi.

18 Mart 2025 Van T Tipi Cezaevi’nde tutsak olan gazeteci Reyhan Hacıoğlu’nun görüşçü meslektaşlarına Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü’nce “sakıncalı” gerekçesiyle ret kararı verildi.

19 Mart 2025 Eylem Babayiğit Gazeteci Eylem Babayiğit’e tahliye ve ceza “Örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklanan gazeteci Eylem Babayiğit’e “örgüt propagandası” suçundan 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası verildi. Mahkeme, Eylem Babayiğit’in tahliyesine de karar verdi.

22 Mart 2025 İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltı sonrası yurt genelinde başlayan polisin orantısız mücadelesi sırasında gazeteciler kasten hedef alındı. Pek çok gazeteci, mesleki kimlikleri anlaşıldığı halde ağır şekilde darp edildi, mermiye maruz kaldı ve ekipmanları kırıldı. Fiziki müdahale ile işleri yapmaları engellendi. Türkiye Gazeteciler Sendikası verilerine göre Reuters Muhabiri Dilara Şenkaya, İlke TV Muhabiri Eylül Dinç Yaşar, Serbest Gazeteci Rojda Altıntaş yaralan gazeteciler arasında yer alıyor.

23 Mart 2025 Özgür Özel’in basın açıklamasını takip eden erkek kameraman, kadın gazetecilere yönelik olarak gazetecilik kimliklerini yok sayarak “Kızlar çekilin kızlar.” cümlesini kullanmıştır. Gazeteci Dilek Şen, “Kızlar değil, muhabir arkadaşlar.” İfadesini kullanarak meslektaşının söylemini düzeltti.

23 Mart 2025 İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasına karşı Saraçhane’de düzenlenen mitingde haber takibi yapan BirGün muhabiri Ebru Çelik ve yine BirGün çalışanı Deniz Güngör polis tarafından tekmelendi, jopla şiddete maruz bırakıldı ve işkence edildi.

24 Mart 2025 İstanbul’da yapılan ev baskınlarında Gazeteci Zeynep Ceren Kuray gözaltına alındı. Gazeteci, Vatan Emniyet’e götürüldü.

25 Mart 2025 Gözaltına alınan Gazeteci Zeynep Ceren Kuray’ın adli kontrol şartıyla serbest bırakılacağı duyurulmasının ardından savcılık kararını değiştirdi. Gazeteci tutuklama talebiyle Sulh Ceza Hakimliğine sevk edildi. Gazeteci Zeynep Ceren Kuray, çıkarıldığı Sulh Ceza Hakimliği tarafından “toplantı ve gösteri yürüyüşü kanununa muhalefet” gerekçesiyle tutuklandı.

25 Mart 2025  Gazeteci Gözde Şeker, ankesörlü telefon üzerinden tehdit edildiğini açıkladı.

25 Mart 2025 Saraçhane’de haber takibi yaptıkları için 24 Mart sabahı gözaltına alınan Gazeteci Zeynep Ceren Kuray, “toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa muhalefet” iddiasıyla suçlanıyordu. Gazetecinin hakkında 24 saatlik gözaltı kararı çıkartıldı. Savcılık ifade almadan dosya üzerinden karar verdi. Gazetecinin adli kontrol şartıyla serbest bırakılmasına karar verildi.

27 Mart 2025 Saraçhane protestolarını izlediği için 25 Mart’ta tutuklanan Gazeteci Zeynep Ceren Kuray, avukatları tarafından yapılan itiraz üzerine tahliye edildi.

27 Mart 2025 Gazeteci İrem Afşin İstanbul-Bodrum uçağının inişinde polis eşliğinde gözaltına alındı. Gazeteci uçakta yapılan anonsla gözaltına götürülürken hakkında arama kararının olduğunu öğrendi.

28 Mart 2025 27 Mart’ta Ayvalık’taki eylemlerde gözaltına alınan gazeteci Çiğdem Öztürk, tutuklama talebiyle Sulh Ceza Hakimliğine sevk edildi. Gazeteci Çiğdem Öztürk gözaltına alındı.

28 Mart 2025 İstanbul ve Ankara’da yapılan ev baskınlarında Gazeteciler Elif Bayburt ve Nisa Sude Demirel gözaltına alındı. Gazeteciler, İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. Gazeteciler Elif Bayburt ve Nisa Sude Demirel, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) yönelik soruşturmaya karşı gerçekleşen protesto eylemlerini takip ediyordu.

2) GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

4 Mart 2025 İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun adını açıkladığı, bilirkişi Satılmış Büyükcanayakın ile görüşmeyi yayınladığı gerekçesiyle Gazeteci Seda Selek’in yargılandığı davanın ilk duruşması İstanbul 54. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Adli kontrolle serbest bırakılan Seda Selek, “kayda alınan konuşmaların basın yayın yoluyla yayınlanması” ve “yargı görevini yapanı etkileme” iddialarıyla açılan davanın duruşmasında mahkeme, “yargı görevini yapanı etkileme” suçundan gazetecinin beraatine hükmetti. “Kişiler arasındaki aleni konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması” suçlaması yönünden ise dava şartı olan uzlaşma prosedürü gerçekleşmediğinden dosyanın uzlaşma bürosuna gönderilmesine karar verildi. Gazeteci hakkındaki yurt dışı çıkış yasağının devamına hükmeden mahkeme, haftada bir gün imza atma şeklindeki adli kontrol tedbirini ise kaldırdı.

04 Mart 2025 Gazeteci Nilay hakkında “yanıltıcı bilgiyi yayma” (TCK 217/A) suçlamasıyla açılan davanın ikinci duruşması 4 Mart “2025 günü Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Dava 28 Mayıs 2025 gününe ertelendi.

04 Mart 2025 Gazeteci Zeynep Kuray’ın “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması 4 Mart 2025 tarihinde İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, dosyanın esas hakkındaki mütalaanın hazırlanması için savcılığa gönderilmesine hükmederek, davayı 8 Mayıs 2025 tarihine erteledi.

06 Mart 2025 Yeni Yaşam Gazetesi çalışanı Hatice Şahin’in “örgüt üyesi olmak” suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezası aldığı kararın bozulması ardından yeniden yargılandığı davanın ilk duruşması Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, Hatice Şahin hakkındaki yurtdışına çıkış yasağının devamına, dosyanın Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinden görülen dava ile birleştirilmesi için yazı yazılmasına karar vererek davayı 17 Haziran’a erteledi.

06 Mart 2025 İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Kobanê Davası’nda tanık olarak dinlenen Sami Baran’ın şikayeti üzerine gazeteci Diren Yurtsever hakkında başlattığı soruşturmayı tamamladı. Gazeteci Diren Yurtsever hakkında “Kobanê Davası’nda itirafçılar dinlenecek” başlıklı haber gerekçe gösterilerek dava açıldı. Muhbirlerin “hüviyetlerini açıklamak veya yayınlamak” iddiasıyla hazırlanan iddianame, İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. Diren Yurtsever hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile adli para cezası talep edildi.

06 Mart 2025 Mardin’de 7 Şubat’ta gözaltına alındıktan sonra tutuklanan JINNEWS Haber Müdürü Öznur Değer’in tutuk incelemesi Mardin 2’nci Sulh Ceza Hakimliği tarafından yapıldı. Beyanların ardından mahkeme, Öznur Değer’in tutukluluk halinin devamına karar verdi.

11 Mart 2025 Gazeteci Ayşenur Arslan’ın, 2 Ekim 2023 tarihli Halk TV’deki Medya Mahallesi isimli programda İçişleri Bakanlığı’na yapılan saldırıyı yorumlarken kullandığı ifadeler nedeniyle “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla yargılandığı davanın ilk duruşması İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, Ayşenur Arslan’ın “örgüt propagandası yapmak” suçundan cezalandırılmasını talep etti. Mütalaaya ilişkin savunma yapmak üzere Ayşenur Arslan ve avukatlarının süre talebini kabul eden mahkeme, duruşmayı 6 Mayıs’a erteledi.

11 Mart 2025 Gazeteci Asuman Aranca’nın Sinan Ateş cinayeti dosyasındaki bilirkişi raporu haberi nedeniyle yargılandığı dava savunmaların yapılması için ertelendi.

12 Mart 2025 JinNews Haber Müdürü Öznur Değer hakkında iddianame hazırlandı. Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “Zincirleme Bir Şekilde Örgüt Propagandası Yapma” iddiasıyla hazırlanan iddianame Mardin 2’nci Ağır Ceza Mahkemesi tarafından da kabul edildi İddianamede suçlama konusu yapılan paylaşımlar arasında katledilen gazeteciler Gurbetelli Ersöz, Nazım Daşdan, Cihan Bilgin, Gülistan Tara ve Nagehan Akarsel ile ilgili paylaşımlar suçlama konusu yapıldı. Öznur Değer’in Erdîş’te takip ettiği Newroz kutlaması ile ilgili yaptığı paylaşım hakkında açılan soruşturmada takipsizlik kararı verilmesini suçlamaya gerekçe yapılan fotoğrafla duyurması da suçlama konusu yapıldı. Mahkeme, Öznur Değer’in ilk duruşması için 22 Mayıs tarihine gün verdi.

13 Mart 2025 İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) iştiraki İstanbul Dijital Medya A.Ş., şirketin hakkında kamuoyunu yanıltıcı bilgiler ve haberler yaptığı belirtilen gazeteci Nuray Başaran hakkında suç duyurusunda bulundu.

18 Mart 2025 Sunucu Ece Üner ifadeye çağrıldı. Gazeteci Ece Üner, adli kontrol talebiyle Sulh Ceza Hakimliği’ne sevk edildi. Sosyal medya paylaşımları nedeniyle İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından ifadeye çağrılan gazeteci hakkında sosyal paylaşımları nedeniyle “yargı organlarını alenen aşağılama” ve “adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs” suçlarında soruşturma açıldığı öğrenildi. Savcılık sorgusunun ardından adli kontrol tedbiri verilmesi talebiyle Sulh Ceza Hakimliğine sevk edildi. Gazeteci Ece Üner hakkında sosyal medya paylaşımları nedeniyle soruşturma başlatıldı.

19 Mart 2025  Gazeteci Eylem Babayiğit’in “örgüt üyeliği” iddiasıyla yargılandığı davanın ilk duruşması İstanbul 22’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Kararını açıklayan mahkeme heyeti, Eylem Babayiğit’e “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla 1 yıl 6 ay 22 gün ceza vererek, hükmün açıklanmasını geriye bıraktı. Eylem Babayiğit hakkında ayrıca tahliye kararı verildi.

20 Mart 2025 İstanbul, Ankara ve Riha’da 23 Nisan 2024’te yapılan ev baskınlarında Mezopotamya Ajansı (MA) Muhabiri Esra Solin Dal, Yeni Yaşam Gazetesi çalışanı Saliha Aras, Yeşim Alıcı, Beste Balcı gözaltına alın Esra Solin Dal hakkında İstanbul Adliyesi 25’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde “örgüt üyeliği” iddiasıyla dava açı ve yaklaşık 1 ay cezaevinde tutulmuşlardı. Saliha Aras, Yeşim Alıcı, Beste Balcı hakkında ise dava açılmazken İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca “kovuşturmaya yer yok” kararı verildi.

21 Mart 2025  Gazeteci Perihan Kaya’nın “örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla yeniden yargılandığı davanın altıncı duruşması Diyarbakır 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme ara kararında, bilirkişiden gelecek çevirinin beklenmesine ve akıbetinin sorulmasına hükmederek duruşmayı 18 Haziran 2025 tarihine erteledi.

27 Mart 2025 Gazeteci Nuray Mert hakkında 2013 yılında Suriye’de çekilen bir fotoğraf gerekçesiyle “terör örgütüne üye olmak” iddiasıyla dava açıldı. Gazeteci hakkında yurt dışına çıkış yasağı getirildi.

29 Mart 2025 Evrensel Muhabiri Nisa Sude Demirel adlı kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

29 Mart 2025 Evrensel Muhabiri Elif Bayburt adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

3) GAZETECİNİN EKONOMİK VE SOSYAL HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER

4) İNTERNE-DİJİTAL MEDYA MECRALARINA YÖNELİK ERİŞİM ENGELİ

03 Mart 2025 Gazeteci Beritan Canözer, Meltem Oktay, Ruken Tuncel’in 5651 sayılı Kanunun 8/A maddesi uyarınca milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle erişeme engellendi.

24 Mart 2025 19 Mart sonrası sokak eylemlerini takip eden ve ev baskınlarında gözaltına alınan Gazeteci Zeynep Ceren Kuray’ın X hesabı (@zeynokuray) bu sabah itibariyle Türkiye’de erişime engellendi.

24 Mart 2025 Bilgi Tekolojileri İletişim Kurumu’nun (BTK) talebiyle Mezopotamya Ajansı’nın (MA) Instagram hesabı erişime engellendi.

24 Mart 2025 Bianet’in X hesabı (@bianet_org) “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle erişime engellendi.

26 Mart 2025 Mezopotamya Ajansı’na (MA) yönelik sansür devam ediyor. MA’nın “mezopotomyaajansi42.com” alan adına erişim engeli getirildi. Erişim engeli kararı tebliğ edilmezken kararın Adıyaman 1. Sulh Ceza Hakimliği kararıyla alındığı belirtildi.

TUTUKLU GAZETECİLERİN LİSTESİ

1. Elif Akgül – Gazeteci
2. Elif Ersoy – Yürüyüş Dergisi Yazı İşleri Sorumlusu
3. Hatice Duman – Atılım Gazetesi Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü
4. Necla Demir Arvas – Gazeteci
5. Özden Kınık – TRT Eski Çalışanı
6. Öznur Değer – JINNEWS Haber Müdürü
7. Rahime Karvar – Gazeteci
8. Reyhan Hacıoğlu – Yeni Yaşam Gazetesi
9. Saime Oğuzhan – Kentim Şişli Gazetesi İmtiyaz Sahibi
10. Züleyha Müldür – Etkin Haber Ajansı