2024 YILI HAZİRAN AYI KADIN GAZETECİLERE YÖNELİK HAK İHLALLERİ RAPORU

Haziran Ayı Hak İhlalleri Raporu: Özgür Basın ve Kadın Gazetecilere Yönelik Baskılar

Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği (MKG) tarafından açıklanan Haziran ayı hak ihlalleri raporu, özgür basına ve kadın gazetecilere yönelik baskıları gözler önüne seriyor. Rapor, gazetecilerin karşılaştığı çeşitli ihlalleri detaylı bir şekilde ele alırken, özellikle kadın gazetecilere yönelik sistematik baskılara dikkat çekiyor.

İktidarın Özgür Basına Yönelik Baskıları

Türkiye’de basın özgürlüğü, uzun süredir çeşitli baskılar altında. İktidar, eleştirel gazeteciliği susturmak için farklı yöntemlere başvuruyor. Haziran ayında gazetecilere yönelik fiziki saldırılar ve gözaltılar dikkat çekici boyutlardaydı. Kadın gazeteciler, genel basın özgürlüğü ihlallerine ek olarak, cinsiyetlerinden dolayı daha fazla baskı ve ayrımcılıkla karşı karşıya kalmaktadır. Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’nde MA muhabiri Esra Solin Dal’ın çıplak aramaya maruz kalması ve yaptığı suç duyurusuna takipsizlik kararı verilmesi, kadın gazetecilere yönelik cezasızlık politikasının en bariz örneği olmuştur. Haziran ayında tutuklu kadın gazeteci sayısı 7 olarak kaydedilmiştir. Kadın gazeteciler sık sık tehdit ve tacizlere maruz kalmakta, bu durum hem fiziksel hem de psikolojik güvenliklerini ciddi şekilde tehdit etmektedir.

Öne Çıkan Vakalar

Diyarbakır ve Hakkari’de kayyım kararlarına karşı yapılan eylemler sırasında gazetecilere yönelik şiddet ve engellemeler, iktidarın protestoları ve eleştirel haberleri susturma çabasını açıkça göstermektedir. Diyarbakır’da 3 Haziran’da Hakkari Belediyesi’ne atanan kayyıma karşı protesto eylemini takip eden gazeteciler polis şiddetine maruz kalmıştır. Haziran ayında 22 gazetecinin yargılaması devam etmiş, 1 gazeteciye yurtdışı yasağı ile birlikte 6 yıl 3 ay hapis cezası verilmiştir.

MKG’nin raporu, Türkiye’de basın özgürlüğü ve özellikle kadın gazetecilere yönelik baskıların ciddi boyutlara ulaştığını ortaya koymaktadır. İktidarın, özgür ve eleştirel basını susturma çabaları, demokratik değerler ve insan hakları açısından büyük bir tehdittir. Kadın gazetecilerin maruz kaldığı ayrımcı uygulamalar ve cezasızlık politikaları, toplumsal cinsiyet eşitliği mücadelesine ciddi zararlar vermektedir.

Basın özgürlüğünün korunması ve gazetecilere yönelik her türlü baskının sona erdirilmesi için ulusal ve uluslararası düzeyde güçlü adımlar atılmalıdır. Gazetecilerin güvenli bir şekilde görevlerini yapabilmesi, demokratik bir toplumun temel taşlarından biridir ve bu hakların korunması, tüm toplumun sorumluluğudur. Ayrıca, kadın gazetecilere yönelik ayrımcılık ve şiddetle mücadele edilmesi, hem basın özgürlüğü hem de toplumsal cinsiyet eşitliği açısından hayati önem taşımaktadır. Bu doğrultuda, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve gazetecilere yönelik hak ihlallerinin cezasız kalmaması için etkin mekanizmalar oluşturulmalıdır.

1-) GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

2-) GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

1-) GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

03 Haziran 2024- Diyarbakır’da Hakkari Belediyesi’ne atanan kayyıma dönük protesto eylemini takip eden gazeteciler, polislerin şiddetine maruz kaldı. Yapılan eylemde basının birçoğu abluka dışına atıldı. İçeride kalan basın mensupları sürekli dışarı atılmaya çalışıldı.Basın mensupları ablukanın dışına alınırken kalkanlar ile görüntü almaları engellendi.Polis,haber takibi yapan gazetecileri de kalkanlarla iterek darp etti.Gazeteciler polisin tehditlerine maruz kaldı, bir kadın  gazetecinin saçı çekilerek çalışması engellendi.

04 Haziran 2024- Hakkari’de kayyım kararının ardından Amed Kent Koruma ve Dayanışma Platformu, Diyarbakır Adliyesi önünde yaptığı açıklamayı takip eden gazetecilerin çekim yapması polisler tarafından kalkanlarla engellenmek istendi.

05 Haziran 2024- Hakkari Belediyesi’ne kayyım atanması kararı sonrası Batman’da   Belediye kapısı önünde oturan yurttaşlar polisler tarafından ablukaya alındı. Polisler, gazetecileri çemberin dışına çıkararak, görüntü almasını engelledi.

12 Haziran 2024- Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’nde çıplak aramaya maruz kalan MA muhabiri Esra Solin Dal’ın yaptığı suç duyurusuna dair takipsizlik kararı verildi. Suç duyurusunu ve Bakırköy Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü’nün beyanlarını inceleyen Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı, soruşturacak suç ve suç unsuru olmadığını ileri sürerek, kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verdi.

12 Haziran 2024- Tahir Elçi cinayetine dair açılan davanın 11’inci duruşmasında avukatların salonu terk etmesi sırasında görüntü çektiği iddia edilen Evrensel gazetesi muhabiri Dilan Temiz gözaltına alındı. Avukatların tepkisi ardından Dilan Temiz, serbest bırakılırken, telefonuna el konuldu.

13 Haziran 2024- MHP’li bazı yöneticilerin Halk TV de yayımlanan Kırmızı Çizgiprogramının yapımcısı Gözde Şeker ve programa sık sık eşlik eden gazeteci İbrahimKahveci’yi hedef alan tehdit yüklü mesajlar gönderdiği bildirildi.

18 Haziran 2024- Medyascope “Tatilde izleyebileceğiniz 6 LGBTİ+ film-dizi önerisi” başlığı ile bir haber yayımlayarak, dokuz günlük Kurban Bayramı tatilinde izlenebilecek film önerilerinde bulundu. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Ebubekir Şahin, X üzerinden yaptığı açıklamada Medyascope’un yaptığı LGBTİ+ haberini hedef gösterdi ve “Gözümüz üzerlerinde…” dedi.

26 Haziran 2024- Tutsak yakınları öncülüğünde Adalet Bakanlığı önünde gerçekleştirilen eylemde gazetecilerin görüntü almasını engelleyen polisler, bazı gazetecileri de darp etti.

2-) GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

05 Haziran 2024- Kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri Hamdiye Çiftçi Öksüz’ün “örgüt propagandası” (TMK 7/2) iddiasıyla yargılandığı 14 sanıklı davanın 61. ve karar duruşması Hakkâri 1. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Tutuksuz yargılanan gazeteci Hamdiye Öksüz duruşmaya katılmadı. Mahkeme, Hamdiye’ye “örgüt üyeliği” suçundan yurt dışına çıkış yasağıyla birlikte 6 yıl 3 ay hapis cezası verdi.

06 Haziran 2024- Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin yöneticileri ile yazarlarının gazetede yayınlanan yazıları nedeniyle  Ayşe Batumlu Kaya, Eren Keskin ve Reyhan Çapan hakkında “örgüt propagandası yapmak” ve suç işlemeye alenen tahrik iddialarıyla yeniden yargılandıkları davanın 8’inci duruşması İstanbul Adliyesi 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Kararını açıklayan mahkeme heyeti, İstanbul Bölge Mahkemesi 17’nci Dairesi’ne müzekkere yazısı yazılmasına karar verdi. Duruşma 8 Ekim tarihine ertelendi.

06 Haziran 2024- Etkin Haber Ajansı (ETHA) editörü Pınar Gayıp’ın yaptığı haberler ve haber kaynaklarıyla yazışmaları nedeniyle “örgüt üyesi olmak” suçlamasıyla yargılandığı davanın 15. duruşması  İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Bir sonraki duruşma 8 Ekim 2024 saat 14.30’da görülecek.

06 Haziran 2024- Gazeteci Sedef Kabaş hakkında “Cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) iddiasıyla açılan davanın dördüncü duruşması 6 Haziran 2024 günü Anadolu 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Dava 7 Kasım 2024 gününe ertelendi.

06 Haziran 2024- Gazeteci Rojda Oğuz’un “yanıltıcı bilgiyi yayma” (TCK 217/A) suçlamasıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması 6 Haziran 2024 günü Bakırköy 19.Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Yurt dışında ikamet eden Rojda  Oğuz için istinabe yazılmasına karar veren mahkeme, davayı 6 Haziran 2024 gününe erteledi.

11 Haziran 2024- Siirt Belediye Eşbaşkanı Sofya Alağaş’ın, gazetecilik yaptığı dönemde hakkında “örgüt üyeliği” iddiasıyla açılan davanın 4’üncü duruşması Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme heyeti, Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’ne yazı yazılarak, Sofya Alağaş’ın dosyasında bulunan gizli tanığa dair müzekkere yazılmasını, gelen cevap sonrasında tanığın dinlenilip dinlenmeyeceğine karar verileceğini belirtti. Duruşma 22 Ekime ertelendi.

13 Haziran 2024- Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eşbaşkanı ve Mezopotamya Ajansı (MA) editörü Dicle Müftüoğlu’nun yargılandığı davanın 4’üncü duruşması Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkeme’sinde görüldü. Mahkeme heyeti, mütalaaya karşı savunma yapılması için duruşmayı 24 Ekim’e erteledi. Yurt dışı yasağı adli kontrolü ise kaldırılmadı.

13 Haziran 2024- Jineoloji dergisi çalışanı Şeyma Kantarcı’nın da dahil olduğu kamuoyunda KCK Akademi davası olarak bilinen davanın 23. Duruşması, 14 Haziran’da İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşmaya verilen aranın ardından mahkeme, 12 sanığın beraatine karar verdi. Şeyma Kantarcı’ın dosyası ise başka yargılamalar olduğu için ayrıldı.

13 Haziran 2024- Cumhuriyet gazetesi eski muhabiri Hazal Ocak’a, eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından 200 bin TL tazminat talebiyle açılan davanın 10. Duruşması 13 Haziran 2024 günü İstanbul 33. Asliye Hukuk Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, aynı haber nedeniyle İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde yargılandığı ceza davasında Hazal Ocak’a verilen beraat kararının kesinleşmesinin beklenmesine karar vererek davayı 7 Ocak 2025 tarihine erteledi.

13 Haziran 2024- İleri Haber Genel Yayın Yönetmeni İzel Sezer  Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal’ın şikayeti üzerine, İleri Haber’de 6 Aralık 2021 tarihinde yayımlanan “Yargılanan yine gazetecilik oldu” başlıklı haber nedeniyle, “sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle alenen hakaret” ve “iftira” iddialarıyla yargılandığı davanın beşinci duruşması  İstanbul 25. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Bir sonraki duruşma 17 Aralık 2024’te yapılacak.

13 Haziran 2024- Özgür Basın çalışanlarına dönük gerçekleşen gözaltı operasyonlarını protesto etmek amacıyla 29 Nisan 2023’te İstanbul Kadıköy’de darp edilerek gözaltına alınan gazeteciler Serpil Ünal, Yadigar Aygün, Pınar Gayıp, Eylem Nazlıer, Zeynep Kuray ve Esra Soybir hakkında açılan davanın 3’üncü duruşması Anadolu Adliyesi 22’nci Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa muhalefet iddiasıyla yargılanan gazetecilerin duruşmasında mahkeme heyeti, avukatların mütalaaya karşı savunmalarını yapmaları için duruşmayı 31 Ekim’e erteledi.

25 Haziran 2024– İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesi, 9 Mayıs’ta sonuçlanan Özgürlükçü Demokrasi davasında gazeteciler  Reyhan Hacıoğlu, Hicran Ürün’e  (3 yıl 1 ay 15 gün) verdiği hapis cezasının gerekçesini açıkladı. Mahkeme gazetecilerin yaptıkları haberlerle örgüte moral ve motivasyon sağlandığını, örgüt lehine uluslararası kamuoyu ve destek oluşturmaya çalıştığını iddia etti.

25 Haziran 2024- Gazeteci Zeynep Kuray’ın dokuz kişiyle birlikte “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlamasıyla yargılandığı davanın altıncı duruşması 25 Haziran 2024 günü İstanbul 39. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, sanıklardan Hüseyin Yarıcı hakkında çıkartılan yakalama emrinin infazının beklenmesine karar vererek davayı 16 Ocak 2025 tarihine erteledi.

26 Haziran 2024- Geçinemiyoruz eyleminde gözaltına alınan, aralarında JinNews muhabiri Öznur Değer’in de bulunduğu 24 kişinin, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek ve görevi yaptırmamak için direnmek (TCK 265) iddialarıyla yargılandıkları davanın 11. duruşması 26 Haziran 2024 günü Ankara 18. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Savcı esas hakkındaki mütalaasını sunarak, Öznur Değer ile birlikte bir kısım sanıkların beraatine, bir kısmının da atılı suçlamadan cezalandırılmalarına karar verilmesini talep etti. Dava, mütalaaya karşı savunmaların yapılması için 8 Temmuz 2024 gününe ertelendi.

26 Haziran 2024- Gazeteci Şerife Oruç hakkında “örgüt üyeliği” (TCK 314) suçlamasıyla açılan davanın 28. duruşması 25 Haziran 2024 günü Batman 2. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Dava 17 Aralık 2024 gününe ertelendi.

26 Haziran 2024- İleri Haber Sorumlu Müdürü olan mevcut Genel Yayın Yönetmeni İzel Sezer hakkında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal’ın şikâyeti üstüne açılan davada 20 Haziran 2023 günü görülen karar duruşmasında davaya konu olan haber nedeniyle verilen suçlamasından ayrı ayrı 1 yıl 8 ay hapis ve 120 TL para cezası, istinaf mahkemesi olan İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Ceza Dairesince bozuldu. Gazeteciler Sezer  Mustafa Doğan İnal’ın rüşvet pazarlığı yaptığı iddialarının yer aldığı tweetler üzerine yaptıkları haber nedeniyle yargılanıyor.

27 Haziran 2024- Sanal medya hesabından yaptığı paylaşımlarda örgüt propagandası yaptığı iddia edilen gazeteci Elif Akgül’ün yargılandığı davanın 2’nci duruşması, İstanbul 13’üncü Ağır Ceza Mahkeme’sinde görüldü. Üzerine atılı propaganda suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı kanaatine varan mahkeme, Elif’in beraatine karar verdi.

27 Haziran 2024- Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Zeynep Durgut ve 17 kadın hakkında “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek iddiasıyla açılan davanın ikinci duruşması Şırnak Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Hâkim, suçun yasal unsurlarının oluşmadığına kanaat getirerek, gazeteci Durgut ve diğer 17 kadın hakkında beraat kararı verdi.

TUTUKLU GAZETECİLERİN LİSTESİ

1. Derya Ren – JINNEWS Muhabiri

2. Elif Ersoy – Yürüyüş Dergisi Yazı İşleri Sorumlusu

3. Hatice Duman – Atılım Gazetesi Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü

4. Özlem Seyhan – Gazeteci

5. Tülay Canpolat – Sabah Gazetesi Ankara Muhabiri

6. Selamet Turan – Gazeteci

7. Özden Kınık