2025 YILI NİSAN AYI KADIN GAZETECİLERE YÖNELİK HAK İHLALLERİ RAPORU

NOT: Raporda yer alan veriler; Mezopotamya Ajansı, DFG, JINNEWS, Bianet, Evrensel, MLSA Turkey, expressioninterrupted.com, ifade.org.tr @engelliweb, freewebturkey.com ve çeşitli ulusal ve yerel gazetelerden edinilen bilgi, belge ve raporlamalardan derlenmiştir.

-Veriler değişkenlik arz edebilir. Derneğimizin yaptığı araştırmalar sonucu elde edilen rakamlar en azı ifade etmektedir, veriler daha fazla da olabilir.

Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği (MKG) olarak, 2025 yılının Nisan ayında da gazetecilere yönelik baskı, tehdit ve sansür politikaları sistematik biçimde devam etti. Türkiye’de basın özgürlüğü derin bir kuşatma altındayken, gazeteciler bu kuşatmanın en ağır yükünü taşımaktadır. Mesleki kimlikleriyle birlikte toplumsal cinsiyet kimlikleri nedeniyle de hedef alınan gazeteciler, çifte baskıya maruz bırakılmakta, yalnızca gazetecilik yaptıkları için yargı kıskacına alınmaktadır.

Gazetecilere yönelik gözaltılar, soruşturmalar, fiziki engellemeler ve dijital sansürler birer istisna değil, artık yapısal hale gelmiş uygulamalardır. Kamu yararı doğrultusunda yapılan haberler, kriminalize edilmekte; kamuoyunu bilgilendirme hakkı baskı politikalarıyla bastırılmaya çalışılmaktadır. Cezaevlerinde bulunan gazetecilerin aktardığı ihlaller ise tecrit, sağlık hakkı engellemeleri ve iletişim kısıtlamaları gibi ciddi insan hakları sorunlarını ortaya koymaktadır. Bu koşullar, Türkiye’nin ifade ve basın özgürlüğü siciline kara bir leke olarak geçmektedir.

Düşünce ve ifade özgürlüğü, anayasal bir haktır. Ancak gazeteciler bu hakkı kullanmak istediklerinde çoğu zaman mahkeme salonlarında, gözaltı merkezlerinde ya da cezaevi hücrelerinde bulmaktadır kendini. Barış, adalet, kadın hakları, savaş karşıtlığı ya da çevre gibi alanlarda haber yapan gazeteciler, siyasi iktidarın çizdiği sınırları aştıklarında hızla suçlu ilan edilmekte, yargı eliyle susturulmaya çalışılmaktadır.

Basın alanında uygulanan baskılar yalnızca fiziksel mekânlarla sınırlı kalmamakta, dijital alanda da devam etmektedir. Gazetecilere ait haber içerikleri, dijital medya paylaşımları ya da haber mecraları erişime engellenmekte, kamusal bilgi akışı zedelenmektedir. Bu tablo, yalnızca gazetecilere değil, toplumun tamamına yönelmiş bir susturma çabasıdır.

MKG olarak bir kez daha vurguluyoruz: Gazetecilik suç değildir. Hakikati yazan, soru soran, bilgiye ulaşmak isteyen her gazetecinin sesi bu toplumun ortak sesidir. Gazeteciler susturulamaz. Baskıya, sansüre ve kriminalizasyona karşı sesimizi yükseltmeye; dayanışmayı büyütmeye devam edeceğiz.

Uluslararası kurum ve kuruluşlara, yükümlülüklerini yerine getirmeye; yargıyı bağımsız davranmaya; meslek örgütlerini, kadın kurumlarını ve kamuoyunu ise gazetecilere yönelik saldırılar karşısında daha güçlü ve daha görünür bir dayanışma sergilemeye çağırıyoruz.

1) GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

2) GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

3) GAZETECİNİN EKONOMİK/SOSYAL HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER

4) İNTERNET-DİJİTAL MEDYA MECRALARINA YÖNELİK ERİŞİM ENGELİ

1) GAZETECİNİN YAŞAM HAKKI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER

05 Nisan 2025 Tutuklu Gazeteci Öznur Değer, yazdığı mektupta cezaevinde tecrit uygulandığını, sohbete alan verilmediğini ve psikolojik baskı yapıldığını, yazdı.

10 Nisan 2025 Türkiye’nin katlettiği gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Bilgin için açıklama yapan MA Muhabiri Ruken Polat ve Özlem Yacan ile JINNEWS Muhabiri Memihan Zeydan “Örgüt propagandası” iddiasıyla Van İl Emniyet Müdürlüğü’nde bulunan Terörle Mücadele Şube biriminde ifade verdi. Gazetecilere, “Açıklama yapma talimatını kimden aldınız, Nazım Daştan ve Cihan Bilgin’in dövizlerini neden tuttunuz” soruları yöneltildi.

11 Nisan 2025 Urfa’nın Siverek ilçesinde evli olduğu Rıdvan Bulunmaz’ın aracında ateşli silahla katledilen Pınar Bulunmaz (28) davasının 2’nci duruşmasında salonda fotoğraf çektiği iddia edilen Gazeteci Özge Demir’in telefonuna el konulmaya çalışıldı. Özge Demir, ifadesi alınmak üzere gözaltına alındı.  Rıdvan Bulunmaz’ın avukatı Ahmet Türkmen, gazetecileri hedef gösterdi.

16 Nisan 2025 16 Nisan’da polisler tarafından önü kesilen Gazeteci Dilan Kartal, gözaltına alınmakla tehdit edildi ve daha sonra fiziki takibe alındı.

16 Nisan 2025 Tutuklu Gazeteci Öznur Değer’in aktardığı hak ihlalleri; revire çıkma taleplerinin yerine getirilmemesi veya revir taleplerine geç dönüş yapılması, ilaçların verilmemesi, oda değiştirme taleplerinin yerine getirilmemesi, koğuşlara sürekli baskın yapılması.

18 Nisan 2025 İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının protesto edildiği Saraçhane’deki eylemleri takip ettikleri için gözaltına alınan gazetecilerin yargılandığı davada gazetecilerin “turkuaz kart” sahibi olmadıkları için alınmadı. Ululararası geçerliliği olan IFJ kartları kabul edilmedi.

22 Nisan 2025 JINNEWS Muhabiri Rabia Önver, medya paylaşımları gerekçesiyle ifadeye çağrıldı. Rabia Önver, “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek” iddiasıyla Van Emniyeti Müdürlüğü’nde ifade verdi. Rabia Önver’e, yaptığı haber paylaşımları ve Êlih Belediyesi’ne kayyım atanmasına karşı yapılan protesto eylemlerinde yaşanan polis şiddetine dair paylaşımları soruldu. Rabia Önver, yaptığı paylaşımların düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında olduğunu belirterek paylaşımlarında herhangi bir suç unsuru bulunmadığını, belirtti.

23 Nisan 2025 JINNEWS Haber Müdürü Öznur Değer, TGS’nin bu yıl hazırlayacağı basın özgürlüğü raporu için kendisinden talep edilen mektubu iki hafta önce gönderdiğini, ancak mektuba el konulduğunu belirtti.

25 Nisan 2025 BirGün Muhabiri Havva Gümüşkaya Ankara’da haber takibi sırada gözaltına alındı. Havva Gümüşkaya ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.

29 Nisan 2025 İstanbul’da sabah saatlerinde birçok adrese baskın düzenlenirken,  çok sayıda kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar arasında Özgür Gelecek Gazetesi Muhabiri Perihan Erkılınç ve Önsöz Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Songül Yücel de bulunuyor. Gözaltıların gerekçesi dosyada 24 saatlik gizlilik kararı olduğu için açıklanamadı.

2) GAZETECİYE YÖNELİK DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

07 Nisan 2025 Haber takibi esnasında darp edilerek gözaltına alınan ve mahkemede olaya ilişkin savunmasını yaparken polis memuruna “işkenceci” dediği için “kamu görevlisine hakaret” suçlamasıyla yargılanan Gazeteci Sibel Hürtaş hakkında açılan davanın ilk duruşması Ankara 55. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Savunmaların ardından esas hakkındaki görüşünü açıklayan savcı, polis memuruna yönelik “işkenceci” ifadesinin hakaret değil kaba söz olarak nitelendirildiğini ve suçun unsurlarını oluşmadığını, belirtti. Mahkeme, Sibel Hürtaş hakkında beraat kararı verdi.

08 Nisan 2025 Sosyal medyada yaptığı iki paylaşım nedeniyle Gazeteci Neşe İdil’in yargılandığı davanın ikinci duruşması, İstanbul Anadolu 60. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Neşe İdil, Twitter hesabından yaptığı iki paylaşım gerekçesiyle “halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılama” ve “suçu ve suçluyu övme” suçlamalarıyla yargılanıyordu. Mahkeme, her iki suçlamadan da Neşe İdil’in beraatine hükmetti.

08 Nisan 2025 Gazeteci Rahime Karvar’ın iddianamesi hazırlandı. Gazeteci Rahime Karvar hakkında hazırlanan iddianamede, tecrit, “propaganda”; cezaevindeki ihlaller, zorla kaybettirmelere “Türkiye’yi küçük düşürme”; uyuşturucu ticareti, fuhuş “haber değeri bile olmayan konular” olarak nitelendirildi. İddianame, İstanbul 24’üncü Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. 36 sayfalık iddianameyi kabul eden mahkeme, ilk duruşmanın 12 Haziran’da görülmesini karşılaştırdı.

09 Nisan 2025 Saraçhane’de protestoları takip ettikleri gerekçesiyle 25 Mart’ta tutuklanıp 27 Mart’ta tahliye edilen Gazeteci Zeynep Ceren Kuray hakkında “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama” iddiasıyla İstanbul 62. Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. İddianamede, “olay yerinde gazetecilik faaliyetini ifa ettiklerine dair herhangi bir tespit yapılmadığı” ifadelerine yer verildi.

11 Nisan 2025 Nazım Daştan ve Cihan Bilgin’in katledilmesini protesto etmek üzere eyleme katıldıkları için yargılanan gazeteciler Gülistan Dursun, Etkin Haber Ajansı (ETHA) editörü Pınar Gayıp, Mücadele Birliği Gazetesi Muhabiri Serpil Ünal hakkında “örgüt propagandası yapmak” ve “toplantı ve gösteri yürüyüşü kanununa muhalefet” iddiasıyla; gazeteciler Zeynep Kuray, Yadigar Aygün, Pelin Laçin, Yağmur Filiz hakkında ise “toplantı ve gösteri yürüyüşü kanununa muhalefet” iddiasıyla açılan dava görüldü. İstanbul 4’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmada kararını açıklayan mahkeme, gazeteciler Zeynep Kuray, Yadigar Aygün, Pelin Laçin, Yağmur Filiz hakkındaki dosyanın ayrılarak Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderileceğini belirtti. Mahkeme, diğer yargılananlar hakkında mütalaanın hazırlanması için davayı 27 Mayıs tarihine erteledi.

14 Nisan 2025 Gazeteci Necla Demir Arvas’ın “örgüt üyesi olmak” iddiasından yargılandığı davanın duruşması İstanbul 23’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, Necla Demir Arvas’a “örgüt yardım etmek” iddiasıyla 2 yıl 1 ay hapis cezası ile tahliyesi yönünde karar verdi.

15 Nisan 2025 İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde “silahlı terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla yargılanan Mücadele Birliği muhabiri Lütfiye Burcu Kara’nın davasının ikinci duruşması İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Lütfiye Burcu Kara ve avukatları, esas hakkındaki savunmalarını hazırlamak üzere süre talebinde bulundu. Mahkeme heyeti, bu talebi kabul ederek bir sonraki duruşmanın 22 Mayıs 2025 tarihinde saat 10.00’da görülmesine karar verdi.

15 Nisan 2025 Gazeteci Melisa Gülbaş’ın “Boğaziçi yönetiminden bilime saldırı” başlıklı haberi gerekçe gösterilerek öğretim üyesi Mehmet Turan’ın şikayeti üzerine “kamu görevlisine hakaret” iddiasıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, müşteki Turan hakkındaki İstanbul 3. İdare Mahkemesidosyasının UYAP üzerinden incelenmek üzere gönderilmesinin istenilmesine karar vererek duruşmayı 9 Ekim 2025 saat 14:00’a erteledi.

16 Nisan 2025 Antep’in Nizip ilçesinde 7 Ocak’ta yaşanan bir kadın katliamı haberini yapmak için giden ve ardından alıkonulduktan sonra gözaltına alınan JINNEWS muhabiri Derya Ren hakkında dava açıldı. Hazırlanan iddianame Nizip 5’nci Asliye Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. İlk duruşma 6 Mayıs’ta görülecek.

17  Nisan 2025 Gazeteci Özlem Gürses hakkında, YouTube kanalında yaptığı programda Suriye’deki Türk Silahlı Kuvvetleri’yle ilgili yaptığı eleştiri gerekçe gösterilerek “devletin askeri teşkilatını alenen aşağılama” (TCK 301/2) suçlamasıyla açılan davanın ilk duruşması 17 Nisan 2025 günü İstanbul 30. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Gürses’in avukatının süre talebini kabul eden mahkeme, davayı 24 Nisan 2025 saat 20:00’e erteledi.

17 Nisan 2025 Mücadele Birliği Gazetesi Lütfiye Burcu Kara’nın “örgüt üyeliği” suçlamasıyla yargılandığı davada savcılık beraat yönünde mütalaa verdi. Dava 22 Mayıs’a ertelendi.

17 Nisan 2025 Gazeteci Melisa Gülbaş hakkındaki “hakaret” davası ertelendi Boğaziçi Üniversitesi araştırma merkezi TETAM’ın çöp poşetleriyle taşındığı ve projeye atanan öğretim üyesi Mehmet Turan ile ilgili iddiaları haberleştiren Gülbaş’ın yargılandığı davada savcı ceza talepli görüşünü tekrar etti.

18  Nisan 2025 İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının protesto edildiği Saraçhane’deki eylemleri takip ettikleri için gözaltına alınan gazeteciler Zeynep Ceren Kuray’ın yargılandığı davanın ilk duruşması, İstanbul Adliyesi 62. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Ara kararını açıklayan mahkeme, Zeynep Ceren Kuray ile birlikte 8 gazeteci ve 4 avukatın dosyasının ayrılmasına karar verdi. Gazetecinin bir sonraki duruşması ise henüz belirlenmedi.

24 Nisan 202 Gazeteci Özlem Gürses’in kendisine ait Youtube kanalındaki canlı yayında Türk Silahlı Kuvvetleri’ne yönelik sözleri gerekçesiyle yargılandığı dava İstanbul Adliyesi 30. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme ara kararında, Özlem Gürses hakkında yurt dışı çıkış yasağı kaldırılmasına ve 1 yıl 3 ay ceza almasına hükmetti, hükmün açıklanması geri bırakıldı.

25 Nisan 2025 Saraçhane’deki protestoları takip eden Evrensel muhabiri Nisa Sude Demirel ve ETHA muhabiri Elif Bayburt’un da aralarında olduğu 30 kişinin “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama” iddiasıyla yargılandığı davanın ilk duruşması İstanbul 14. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, gazeteci Elif Bayburt ve Nisa Sude Demirel’in de aralarında bulunduğu 14 kişi hakkındaki adli kontrol tedbirlerinin devamına ve ilgili belgeleri sunmaları için gazetecilere gelecek celseye kadar süre verdi. Duruşma 10 Ekim saat 11.00’a erteledi.

29 Nisan 2025 Şebnem Korur Fincancı hakkında Özgür Gündem gazetesinin Nöbetçi Eş Genel Yayın Yönetmenliği Kampanyası’na destek verdiği için “örgüt propagandası yapmak”, “suç işlemeye alenen tahrik etme” ve “suçu ve suçluyu övme” iddialarıyla açılan davanın 13. duruşması İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşmada savcı, eksik hususların giderilmesini talep eden mahkeme, duruşmayı 9 Eylül’e erteledi.

29 Nisan 2025 JINNEWS muhabiri Melek Avcı hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgüt propagandası” iddiasıyla soruşturma başlatılarak 6 Eylül 2024’te ifadeye çağrıldı. Emniyette ifade veren Melek Avcı hakkında yürütülen soruşturmanın ardından hazırlanan iddianame, Ankara 19’ncu Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. Melek Avcı’nın yargılandığı davanın karar duruşması, Ankara 19’uncu Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Beyanların ardından mahkeme heyeti, Melek Avcı hakkında beraat kararı verdi.

30 Nisan 2025 Evrensel gazetesi yazarı Ceren Sözeri hakkında 7 Nisan 2019 tarihinde kaleme aldığı “AKP’ye Kim Oy Kaybettirdi?” başlıklı yazısı nedeniyle, Turkuvaz Medya Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Serhat Albayrak’ın şikâyeti üzerine açılan tazminat davasının 12. Duruşması, 30 Nisan 2025 günü İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, Ceren Sözeri, İstanbul 8. Asliye Hukuk Mahkemesinde yargılandıkları davanın kesinleşmesinin beklenmesine karar verdi. Dava 24 Aralık 2025 tarihine ertelendi.

3) GAZETECİNİN EKONOMİK VE SOSYAL HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER

4) İNTERNET-DİJİTAL MEDYA MECRALARINA YÖNELİK ERİŞİM ENGELİ

07 Nisan 2025 Gazeteci Elif Çetiner’in hesabıyla birlikte, Kadın Dayanışma Ağı’nın X hesabı da 5651 sayılı Kanunun 8/A maddesi uyarınca, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması gerekçesiyle erişime engellendi ve platform tarafından Türkiye’den görünmez kılındı.

TUTUKLU GAZETECİLERİN LİSTESİ

1. Elif Akgül – Gazeteci
2. Elif Ersoy – Yürüyüş Dergisi Yazı İşleri Sorumlusu
3. Hatice Duman – Atılım Gazetesi Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü
4. Özden Kınık – TRT Eski Çalışanı
5. Öznur Değer – JINNEWS Haber Müdürü
6. Rahime Karvar – Gazeteci
7. Reyhan Hacıoğlu – Yeni Yaşam Gazetesi
8. Saime Oğuzhan – Kentim Şişli Gazetesi İmtiyaz Sahibi
9. Züleyha Müldür – Etkin Haber Ajansı